on altı kadın yemek masasının etrafında toplandı
başlayın, dedi ev sahibi, başladılar
hepsi etek giymişti, naylon çorabın esansı ayağınkine
kösele ve deri pabuçların rayihası da bunların hepsine karışmış
östrojen bulutu oymalı möblelerin tepesinde, elmalı
kurabiye, kısır -nar ekşili- içli köfte, ev sahibi antepli
vatkalı bluzlarla kazaklar rengarenk, saçları da permalı çoğunun
bazılarınınki röfleli, hepsi aynı kuaföre gidiyor, ojeleri
sedefli, bir tek adanalınınkiler kan kırmızı
on altı kadın çocukların ellerini birbirine sıkıladı
haydi siz gidin, leylânın odasında oynayın, dediler, gittiler
leylânın odasında erkekler ve kızlar hoşnutsuz
bakakaldılar bir diğerine, lahana bebeklerin dizildiği karyolaya
birkaçı oturdu ve evcilik kurdu, erkek çocuklar
kurabiye tabağını boşaltıverip tabakları direksiyon yaptılar
koridora çıktılar, yarıştılar, evcilik ya da bebekler şimdiden
bozmuştu onları ve odası pespembeydi leylânın, yine de içlerinden biri
sarışın olduğu için leylâ, ona hayrandı, ne isterse yapardı
bir oyuna katılmakla koridorda koşturmak arasında kararsız
küçük bir Elfiye bebek vardı, merak ediyordu salonda kadınların ne yaptıklarını
on altı kadın bir ağızdan konuşmaya başladı
benimkisi yatakta bir harika, dedi en sarışınları.
Elfiye sıvıştı gürültülü koridordan, “oğlum azmayın!” diye
bağıran kadınlara görünmeden yemek masasının gerisine düşen
kolonun ardına konuşlandı, hep hoşlanırdı büyük lafı dinlemekten
huriye alamanyadan yeni dönmüştü, müslümüm, diyordu çayından
höpürdetirken, bir yılan gibi sarar beni yatakta, herkes coşuyordu
hepsi kendi kocasını, kendi yatağını anlatmaya can atıyordu
müzeyyen ev ayakkabısını ayağının ucunda sallarken iç
çamaşırlarını nasıl seçtiğini, sevda ise onunkinin arkadan istediğini
ama yapmadığını anlattı, herkes bunu çok ayıpladı
on altı kadın kocalarını yarıştırıyordu hırsla
bizim apartmana benim adımı verdi hulusi, dedi en esmerleri.
Elfiye zorla giydiği etini kaşındıran yün etek
üzerinden karnını tutuyordu, bu duydukları onu hep
kuşa benzetiyordu, kanatlı ama yine de sinirine gidiyordu
elindeki açık çayı karıştıran annelerin oğluna seslenişleri
savaş, oğlum, gel bak sana paşa çayı yaptım
altı yaşındaydı, seneye okula başlayacaktı ve orada
kurulan düzenin bütün dinamiklerini farkındaydı Elfiye
annesi çayına likör katmaya kalktığında
asıl filmin başlayacağını bilirdi, kadınların çoğu
evde kendi yaptıkları çeşit çeşit likörleri getirirlerdi, vişne
muz, portakal, çikolata, nane, böğürtlen, Elfiye portakalı severdi
şişenin üstünden gizlice içip üzerine su doldurmayı o
zamanlardan keşfetmişti.
on altı kadın on altı çeşit likör çıkardı çantalarından
şekerim benimkisi çok hafif alsana biraz, dediler yanındakilere.
babasını nasıl avucunun içine aldığını anlatırken annesinin
ağzı sulanırdı, bazen dudağının kenarından minicik akardı
vişne likörlü türk kahvesi, sonra yalardı orayı ve bakardı seleflerine
saraya dayanan köklerinde harem adabına yönelik izler bulduğundan
bunları osmanlıca sözcüklerle donatıp herkesi susturmakta
ve kendi hikayesini istediği gibi anlatmakta ustaydı, babasının
erkekçe zaaflarını ondan hıncını alırcasına anlatışında
annesinin, zehirli bir yan vardı, babası bunlar yüzünden
zayıf düşmüştü gözünde Elfiye’nin, kukladan farksızdı
ne isterse karısı, yapmaya ayarlanmış düzeneğini kurmakta
maharetli kadın boynundaki altın kolyeyle oynayarak
yatakta orospu olmanın mekruh olmadığını açıklardı ve
muhakkak yeni evliler olurdu o grupta, bir ilaha bakarca
dinlerlerdi annesinin yatakta orospuluk stratejilerini
on altı kadının hepsi çakırkeyifti ve çoğu
yakalarını gevşetip birbirlerine fazlaca sevgi gösteriyordu.
Elfiye şimdi asker olup cephelere ayrılmış oğlanların
arasından geçip bebeklerini uyutmaya çabalayan yorgun
kızların yanına döndü. ona, sen de şu yemeği pişirsene, dediler
çingene pembesi plastik mutfak takımına bakakaldı
tencerenin kapağını açtı, beriki kağıtları koparıp tencerenin içine attı
al, dedi leylâ fosforlu yeşil kepçeyi uzatırken
bununla karıştırmalısın çorbayı, yoksa dibi tutar,
türkçe konuşamadığını ilk o gün mü anladı yoksa
daha önce miydi hatırlayamaz Elfiye, zihninde plastikten
bir de ilkyardım çantası imgesi var, beyaz üstüne al hilalli
doğum başladı, diye telaşlanan ezgi ile bacaklarını açmış
çektiği sancıyla iki büklüm olan çiğdemin arasında telaşlandı
çokça, neşteri sok dediler karnına, soktu ama sonra ne yapacağını
bilemedi, leylâ bağırdı: aptal, çeksene bebeği, öldü bak işte.
on altı kadın on altı ata lira çıkarıp
yemek masasının üzerine liraları dizip bereket olsun dilediler
banyoya kaçmakla kurtuldu doğumhanenin stresinden Elfiye
kapıyı da kilitledi, bir süre burada kalıp zamanın geçmesini
bekleyecekti, duş perdesinin ardında kıpırdayış sezdi ve
gördü ki küvete uzanmış içerdekilerden biri, onun da
eteği yündendi ve başının üzerinde saten pembe kurdele vardı
kaça gidiyorsun? diye sordu Elfiye’ye bir yandan
küvette ona yer açtı, seneye başlayacağını söyledi okula
Elfiye onlara benzemeyen birini bulduğuna sevinmişti
ama, dedi. okuyabiliyorum, ve Eda’ya en sevdiği masalları
hızlıca anlattı. Eda da ona kurtuluştaki yayasını, ermeni
olduklarını ama bunu başkasına asla anlatmaması gerektiğini
on altı kadın sekiz bardak paşa çayını su bardaklarında
oğullarına sundular
Eda’nın beni dudağının kenarında, benin resmini yapma isteği
bu yanaklarla iri yüzün Elfiye’nin içini sardı, elini uzatıp kurdelesine
dokundu, benimki benim saçımı hiç yapmaz, dedi.
gerçek annem değil, diye yalan söyledi, gerçek annesi olsa
saçını yapacağından çok emindi. kurdeleyi çıkardı Eda, saçı iki yana
döküldü ve onu Elfiye’nin bacakları küvetin kenarına dayanmış
eteği karnında toplanmışken tam göbeğinin üzerine bıraktı
senin olsun bende çok var, derken parlayan gözlerin
mükafatını daha o yaştan anlamlandırabilen bir çocuk
olduğunu göstermiş oldu. küvet, lavabo ve klozet bebek mavisiydi
on altı kadının on beşi kocası Müslüm olana
gıpta ile baktılar kırk beş dakika üstünden inmezmiş haspanın.
banyonun kapısını kale yapmış oğlanlar çat çut
topla şut çekiyordu, salaklar, diye söylendi Eda ve bir
baş hareketiyle ona katıldığını belirtti Elfiye
ne zaman külotlarına bakmak akıllarına geldi hatırlayamaz
beyaz yünlü külotlu çoraplarını sıyırıp
küvete çaprazladıkları bacaklarının arasına ilgiyle
baktılar, ikisininki de aynıydı
uzanıp kızı öpen Elfiye’ydi dudağından ve yuvasında
tam çevrilmemiş anahtarın şutlarla gevşemesi
gözünü açtığında oğlanlar çoktan bağırmaya başlamıştı
Eda Elfiye’ye kuku gösteriyor! Elfiye Eda’yı öpüyor, anne!
on altı kadın birden ayılıp kösnüllüklerini
salonda bıraktılar ve içlerinden ikisi çocukları adına fazlaca utandılar.
çocukluk dayağını unutulmaz kılan bu utanç duygusuydu,
ancak yaş aldıklarında o günün hayatlarını nasıl
şekillendirdiğini anlayacak iki kız çocuğu, salonun ortasına
getirildi, oğlanlar kıkırdayıp dururken on dört kadının on dördü de
diğer ikisini teselli etti, ölüme yok çare şekerim, dediler
iyi doktorlar var, tedavi ettirirsiniz ya da bunların içine
cin kaçmış şekerim, bir okutmak lazım, diye söylendiler.
on dört kadın diğer ikisinin hastalıklı evlatlarına
bakıp iyi ki bizim başımıza gelmedi diye sevindiler.
Olmuşla ölmüşe çare yok
Nazlı Karabıyıkoğlu
The following poem is an excerpt from PEN Germany Writer-in-Exile Nazlı Karabıyıkoğlu’s new novel, Elfiye, which tells the story of a Turkish poet and academic who, in the middle of completing a groundbreaking translation of an Ottoman-era sex book, exiles herself to Georgia after being declared a terrorist for signing a petition calling for peace in Southeastern Anatolia.
The novel is in prose, but lengthy sections of it are told in verse, especially those that deal with Elfiye’s sexual orientation and her mother’s suppression of it throughout her childhood. This particular section tells the story of when Elfiye is taken by her mother to another “gold day,” which is a common cultural practice in Turkey: women getting together at a different house each month to eat, chat, drink coffee or tea, and give the hostess pieces of gold.
I can’t say this poem presented many translation difficulties. It is perhaps the most straightforward of the novel’s sections of verse. What I love about the Turkish, though, is the way the events Nazlı describes race along with few conjunctions or transitions, often punctuated with nothing more than a comma splice, as if Nazlı, for whom this autobiographical material is highly charged and difficult to put down, is taking dictation from the depths of a rapidly speaking subconscious. While the punctuated lines could easily be prose, what makes them so poetically evocative is the way their images and events bang up against one another.
Nazlı and I only finished translating Elfiye back in October. I say “Nazlı and I” because I asked about every single discrete line of verse in her novel at least three times, such that our WhatsApp conversation thread must be thirty miles long. But that thirty-mile-long conversation seems to have paid off—looking at my translation of Nazlı’s verse a few months later, I realize that what I had thought might be a weak point of her novel may very well be one of its strongest and most exciting features.
The novel is in prose, but lengthy sections of it are told in verse, especially those that deal with Elfiye’s sexual orientation and her mother’s suppression of it throughout her childhood. This particular section tells the story of when Elfiye is taken by her mother to another “gold day,” which is a common cultural practice in Turkey: women getting together at a different house each month to eat, chat, drink coffee or tea, and give the hostess pieces of gold.
I can’t say this poem presented many translation difficulties. It is perhaps the most straightforward of the novel’s sections of verse. What I love about the Turkish, though, is the way the events Nazlı describes race along with few conjunctions or transitions, often punctuated with nothing more than a comma splice, as if Nazlı, for whom this autobiographical material is highly charged and difficult to put down, is taking dictation from the depths of a rapidly speaking subconscious. While the punctuated lines could easily be prose, what makes them so poetically evocative is the way their images and events bang up against one another.
Nazlı and I only finished translating Elfiye back in October. I say “Nazlı and I” because I asked about every single discrete line of verse in her novel at least three times, such that our WhatsApp conversation thread must be thirty miles long. But that thirty-mile-long conversation seems to have paid off—looking at my translation of Nazlı’s verse a few months later, I realize that what I had thought might be a weak point of her novel may very well be one of its strongest and most exciting features.
Nazlı Karabıyıkoğlu is a writer and LGBTQ+ activist. She has published four story collections and one novel, and co-founded the #MeToo movement in the Turkish publishing industry. Due to political and gender repression in her home country, she now lives in Germany. She also drew attention from the US literary scene with her last novel Elfiye in the field of queer writing. She has been accepted to the Master of Human Rights program at Friedrich-Alexander University. She is currently a PEN Writers-in-Exile fellow.
Ralph Hubbell is a writer and a translator (from the Turkish) whose work has appeared in Words Without Borders, Los Angeles Review of Books, Tin House, The Sun magazine, Asymptote, and elsewhere. In addition to Nazlı Karabıyıkoğlu, he has also translated work by Muzaffer Kale for this website.
