ئاياللار تۈرمىسى
كۈزنىڭ رەڭگى ئېلىشمان ئىدى
بۇ رەڭلەر يولدا كېتىۋاتقان بىزنىڭ كىيىملىرىمىزگە يۇقاتتى
يول بويىدىكى سېغىز ئېرىقتا
خۇدانىڭ سوغۇق سۈيى ئېقىۋاتاتتى
تۆشۈك غازاڭلار سۇ يۈزىدە قېيىپ قالغانىدى
ئاددى بىر چوڭ قورۇ بىزنىڭ ئالدىمىزدىن ئۆتتى
قورۇ دەرۋازىسى ئۈستىدىكى قىزىل چىراق شەيتاندەك نۇر چاچاتتى
بۇ ئاياللار تۈرمىسى ، دەپ قولى بىلەن كۆرسەتتى
يېنىمدىكى قاسىمجان
مېنى لىق ئاياللار بار كامىرغا سولاپ قويسا ياق دېمەيتىم ،
دەپ ھىجايدى ئۇنىڭ دوستى روزاخۇن
زېمىننىڭ تېنى پارچە ـ پۇرات ئىدى
يوللار ئۇلارنى بىر ـ بىرىگە چاتاتتى
تاغ تەرەپتىن
سوغۇق ھاۋا ئۇرۇق ـ تۇغقانلىرىنى باشلاپ كېلىۋاتاتتى
مېنى تۇيۇقسىز تىترەك باستى
2015 - يىلى1 - نويابىر، قەشقەر
سىلەرگە ناتونۇش يەر
بۇ يەردە ئەسلىدە يۇقۇملۇق ئىسىملار يوق ئىدى ،
بىز بار دېدۇق ، بار بولدى.
بۇ يەردە ئەسلىدە يىلتىزلىق قۇملار يوق ئىدى ،
بىز بار دېدۇق ، بار بولدى .
بۇ يەردە ئەسلىدە تېمىپ تۇرىدىغان ۋاقىتلار يوق ئىدى،
بىز بار دېدۇق، بار بولدى.
بۇ يەردە ئەسلىدە كۆپىيىدىغان يالغۇزلۇقلار يوق ئىدى،
بىز بار دېدۇق، بار بولدى.
بۇ يەردە ئەسلىدە مىڭ كۆزلۈك ئاسمانلار يوق ئىدى،
بىز بار دېدۇق، بار بولدى.
بۇ يەردە ئەسلىدە سەرگەردان ئۇنۇتۇشلار يوق ئىدى،
بىز بار دېدۇق، بار بولدى.
ئەمما بىز ھېچنەرسىنى يوق ئىدى دەپ يوق قىلالـمىدۇق،
ھەتتا بار قىلغانلىرىمىزنىمۇ.
2016 - يىل24 - فېۋرال، ئۈرۈمچى
ئاپتاپسىنىش
ھازىر ئوڭ قولۇم ھاۋانى تۇتالمايۋاتىدۇ
ئۇنىڭ جېنى چىقىۋاتقان بولسا كېرەك
ۋە بالكوندا قۇياش پىرقىراپ چۆرگىلەۋاتىدۇ
ئەمدى ھەرگىز بۇلاقنى تىلغا ئالمايمەن
بۇ مەيلى ياخشى بولسۇن ، مەيلى يامان
لېكىن، پەستىكى دەرەخلەردىن نۇر قايتىۋاتىدۇ
مەن مۇقەررەرلىكلەرنى يېنىمغا دۆۋىلەپ قويدۇم
ئېھتىماللىقلارنى پەسكە تاشلىۋەتتىم
ئاندىن ئۆزۈمنى پۈتۈنلەي ئۆزۈم ئەتتىم!
ئەي ، يىراق ـ يېقىندىكى ئەقىلسىز مۇخلىسلار
ئەي ، بۇلۇتتۇن بۇلۇتقا سېۋەتتە سۇ توشىغۇچىلار
سۆھبىتىڭلارنى داۋام قىلىڭلار ۋە ئاپتىپىمنى توسماڭلار
2018ـ يىلى 12ـ ماي، ۋېرجىنىيە
باشقا بىر يەردە
بۇ بەدرەڭ سۆزلەرنىڭ قورشاۋىدا،
بۇ چۇۋالچاق پەيتلەردە،
پىشانەمگە سىزىلغان بىر نىشان بەلگىسى ئۈچۈن
ئۆزۈمنى يەرگە ئېتىۋەتمىدىم،
ھەمدە
كېچە - كېچىلەپ
تونۇش چۈمۈلىلەرنىڭ ئىسمىنى
بىر - بىرلەپ ئاتاپ چىقتىم.
پۈتۈن تۇرۇشنى ئويلىدىم،
يول بويىدا ياكى باشقا بىر يەردە.
ھەتتا،
يىراققا قاراۋەرگەن قىيانىڭمۇ كۆزلىرى تالىدۇ.
ئەمما،
چۇۋۇلغان چاچلىرىڭنى خىيالىمدا ياسىدىم،
ئىككى بارمىقىمنى قايچا قىلىپ.
بىر ئوچۇم سۇنى كۆكسىڭگە سەپتىم،
يىراقتىكى ئورماننىڭ يانغىنىغا قارشى قويۇپ.
ئەلۋەتتە،
مەنمۇ يىراققا قاراپ
پەقەت بىردەملا تۇرالايمەن.
2018- يىل 28 - ماي، ۋاشىڭتون
ئاچ ئەرۋاھ
پىشانىسىدا توپىنىڭ يۇقى بار
مايماق ئېغىزىنى ئوقۇدۇم
تۆشۈك كۆزلىرىنى سۆزلىدىم
مۇزدەك قوللىرىنى تىڭشىدىم
ھەمدە ھاياتىنى تولۇق بىر قېتىم ياشىدىم
ئېچىرقىغان ھالدا
ئىككىلىنىپ تۇرۇپ
تاپانلىرىدا تاشنىڭ ئىزى بار
2020 - يىل 12 - فېۋرال، فېيرفەكىس
بەش شېئىر
تاھىر ھامۇت ئىزگىل
Click here for poetry by Tahir Hamut, translated from the Uyghur by Joshua L. Freeman, in our Winter 2017 issue, and here for poetry by Merdan Ehet'éli, also translated from the Uyghur by Joshua L. Freeman, in our Fall 2015 issue.
Listen to the original read by the poet:
These poems span five years and two worlds. Uyghur poet Tahir Hamut Izgil grew up in Kashgar, in the south of China’s Xinjiang Uyghur Autonomous Region. Educated in Uyghur through high school, he became fluent in Chinese during college in Beijing, where he also helped organize his university’s delegation to the 1989 Tiananmen protests. In the 1990s, Izgil’s promising teaching career was cut short: having been offered a scholarship in Turkey, he was arrested while attempting to cross the border out of China. After confessing under torture to a political crime, Izgil spent three years in confinement: first in prison, and then in a labor camp. On his release in late 1998, he began a new career as a film director, and soon gained considerable recognition for his dramas, music videos, and documentaries. In 2017, having rebuilt his life following his imprisonment two decades earlier, Izgil was faced once again with the prospect of indefinite detention. That year, the Chinese state began the mass internment of its Uyghur population, with a particular focus on intellectuals, as well as previously imprisoned or investigated individuals. Izgil, who fell into both categories, fled to the United States with his family. They now live in Washington, D.C.
All the while, from college in Beijing to a labor camp in Kashgar, from a filmmaking career in Ürümchi to exile in the United States, Izgil wrote poetry. By the early 1990s he had achieved some recognition as an important young poet, and following his imprisonment he once again began publishing his verse. As his film career flourished, his poetic work began to trail off, and by 2010 he had largely ceased writing poetry. Five years later, however, Izgil experienced a midlife literary renaissance, embarking on a period of intense poetic productivity that continues into the present. The five poems presented here date from this period. “The Women’s Prison,” composed in Kashgar, evokes Izgil’s own prior imprisonment near his hometown; the more abstract “Your Unknown Place” was composed in Ürümchi, the Uyghur region’s capital city, where Izgil lived for decades. The later three poems were composed in the United States, where Izgil has emerged as a major voice in the Uyghur diaspora. “Somewhere Else” deals most explicitly with the condition of exile, and with Izgil’s wrenching experience of watching his native land’s anguish from afar. And yet, defiance rings out clearly: “the target on my forehead / could not bring me to my knees.”
All the while, from college in Beijing to a labor camp in Kashgar, from a filmmaking career in Ürümchi to exile in the United States, Izgil wrote poetry. By the early 1990s he had achieved some recognition as an important young poet, and following his imprisonment he once again began publishing his verse. As his film career flourished, his poetic work began to trail off, and by 2010 he had largely ceased writing poetry. Five years later, however, Izgil experienced a midlife literary renaissance, embarking on a period of intense poetic productivity that continues into the present. The five poems presented here date from this period. “The Women’s Prison,” composed in Kashgar, evokes Izgil’s own prior imprisonment near his hometown; the more abstract “Your Unknown Place” was composed in Ürümchi, the Uyghur region’s capital city, where Izgil lived for decades. The later three poems were composed in the United States, where Izgil has emerged as a major voice in the Uyghur diaspora. “Somewhere Else” deals most explicitly with the condition of exile, and with Izgil’s wrenching experience of watching his native land’s anguish from afar. And yet, defiance rings out clearly: “the target on my forehead / could not bring me to my knees.”
Tahir Hamut Izgil is one of the foremost poets writing in the Uyghur language. He grew up in Kashgar, an ancient city in the southwest of the Uyghur homeland. After attending college in Beijing, he returned to the Uyghur region and in the late 1990s and the 2000s emerged as a prominent film director, best known for the groundbreaking drama, The Moon Is a Witness. His poetry has appeared in English translation in The New York Review of Books, Asymptote, Gulf Coast, Berkeley Poetry Review, and elsewhere. In 2017, as the Chinese state began the mass internment of Uyghur intellectuals, Izgil fled with his family to the United States. He lives in Washington, D.C., where he continues his work as a poet and film producer.
Joshua L. Freeman is a historian of twentieth-century China and Inner Asia, and a translator of Uyghur poetry. He is currently a Cotsen Postdoctoral Fellow at the Princeton Society of Fellows and a lecturer in Princeton’s East Asian Studies Department. He received his Ph.D. at Harvard University in 2019, and is now working on a book manuscript entitled Print Communism: Uyghur National Culture in Twentieth-Century China. His translations of contemporary Uyghur poetry have appeared in The New York Review of Books, The Southern Review, Asymptote, Crazyhorse, Words Without Borders, and elsewhere. For more of his translations of Uyghur poetry, follow him on Twitter @jlfreeman6.
