Një Pasdite Vjeshte
Dielli ish në të perënduar
pasi kisha pastruar godinën dykatëshe
ditën e punës mbyllja
pranë damsterit
ku hidhja plehrat e fundit.
Vetëm isha me lodhjen time.
Këmbë njeriu nuk ndihej përqark.
Mes lodhjes dhe një ëndrre të venitur
mendova se isha e humbur,
kur pa pritur në atë qiell muzgu
një tufë rosash të egra—
Ngrita kokën lart
Bardhësia e barqeve të tyre
lundronte në nuanca të panumurta
ja kish marë vjeshtës të gjitha ngjyrat
ajo pëlhurë qiellore.
Në një kohë lodhja dhe çlodhja u bashkuan
nuancat trëndafili, të kaltra, të blerta, gri, flori
dhe tingujt që vinin nga sqepat e zogjve
më bënë të fluturoj me ëndrrën
që nuk vdes.
Sa e vështirë të besosh
se pas një dite të lodhshme monotone
që e harron pas gjumit të një nate
muzgu më hapi një dritare dhe më ftoi
të sodisja pamje
që kujtesa ime i ruan si thesar.
Djemtë E Rrugicës Sime
Trupat e tyre dehur nga ajri i pastër.
Rriten dyfish nga dëfrimi
të lumturuar me natyrën
dhe gurgullimën e ujit që vraponte maleve.
Djemtë e rrugices sime
ktheheshin në shtëpi
si luftëtare pas betejes
kur binte muzgu
të lodhur nga lojrat
vinin leqe fushave
gjuanin zogj me llastika.
Lumturoheshin
me jetën e zogut që dridhej në pëllëmbë të tyre
derisa fikej.
Të kenaqur
kur mbi zjarrin bubulak
të bërë me kleçka e çfarë gjenin përreth
mishi i njomë piqej në hirin që digjej.
Të lumturuar djemtë e rrugices sime
hanin mishin e njomë
hidhnin në barin jeshil sa andej këndej
kockat e njoma të buta si pende.
Asnjërit 'i shkonte në mëndje
pse qielli mbyllej, pse ngrysej.
Banorët e tij priste qielli, muzikën e flatrave
të dëgjoheshin atje lart.
Djemtë e rrugices sime
pa dashur me lodrën e tyre
ishin bërë piratë.
Malli
Çdo natë jam diku
dhe e harroj çatinë ku jam.
Burgosur në një lloj burgu,
pa zinxhirë, pa gardianë.
Çdo natë jam diku
dhe harroj çatinë ku jam.
Shtëpia e madhe plot zhurmë,
zërat e saj peng më mbajnë.
Gjurmë Që Flasin
Kokë lashë, kokë mora!
Kështu shpelante shpirtin vjedhësi,
që në kohën e Ali Pashë Tepelenës.
Herë kishte nofkë në vend të emrit,
Herë njihej si parja e kuqe tre orë larg.
Nuk e bënte gjumin pa pushkën e mbushur nën jastëk.
Pa atë nuk e merte rrugën për “gjah”.
Në Hotel “Arts” me pesë yje, në Barcelonë,
Aty ku shumë personalitete botërore pushojnë,
Si Mich Jogger, Eric Chapton, Cindy Crowford,
Para dy ose tre vjetësh, u bë vjedhja e shekullit.
Një gjenerali i vodhën sende të cmuara.
“Hallall!” – thanë, paskan vjedhur tepricat nga i pasuri.
“ Harram!” – thanë për policinë që vjedhësit i kapi.
Perëndia Pan sipas legjendës kish vdekur në Butrint.
Shtojzovallet klithën,
të dëgjonin an’ e kënd barinjtë
për humbjen tragjike.
Kush do t’i mbronte pyjet, lulet në vite?
Që nga ajo ditë e deri më sot
i rafshon sëpata e hajdutit dhe nuk nginjet dot.
Natë tinzare, gojë kyçur.
Hëna rinte fshehur në qiellin e errët.
Gjethnajat në pyllin e gështenjave s’pipëtinin.
gjumin e parë, të thellë bënte njeriu.
Hajdutët me hapat në krah,
në haurin e tim gjyshi rrëmbyen gjashtë dele.
Nga britma e gjyshit ishte ishte zgjuar dita
Gjithë fshatin ngriti në këmbë
Nën një qiell tjetër i përpëlitej zemra,
Fëmijëve c’farë do t’u jepte për të ngrënë?
Gjashtë delet, e vetmja pasuri, i kishte Perëndi.
Pastë dorën e mbarë hajduti! – e ngushëlluan nën zë.
Vjedhësi nuk le gjurmë, por ato flasin,
Nje Zot e di, a bën prokopi me mall të vjedhur?
S’kaloi shumë kohë, gjyshja ndroi jetë
dy herë u varfërua familja.
Dora ters, si er’ e fortë heq çatinë,
kish hequr gëzimin në atë shtëpi
dhe varfërinë pas e la trashëgim.
Shtëpia Mes Pishave
Kjo është një shtëpi e heshtur, 100 vjecare.
Nga grilat e ulura, dhomat heshtin si prej një gjumi pafund,
ndoshta kujtojnë të shkuarën pranë vatrave,
ku është ftohur hiri i zjarreve, që ndizeshin netëve të gjata të dimrit.
Dyer të kycura, flutura, ngado flutura, krahëthara qosheve,
mindereve, dhomave të ftohta,që presin rezen e mëngjesit për t'u ngrohur.
Merimanga që zgjatin fijet
dhe endin në liri të plotë pëlhurën e tejdukshme grabitqare.
Natyrë e qetë në murre, foto shkrimtarësh bardh e zi
nga shekujt e kaluar.
Portreti i Wollt Witman përballë nga lind dielli,
rezet i ndricojnë deri në rrënjë flokun dhe mjekrën burrërore.
Dëgjoj një zile telefoni, si të më telefonojnë nga shekulli i kaluar,
Më propozojnë,
se një biletë udhëtimi me vapor në ishujt Karaibe kam fituar.
Gënjeshtër e radhës, biznes i kohës, nuk i përgjigjem.
Hesht për të qënë në rezonancë me shtëpinë.
Kjo shtëpi vizitohet shumë rallë nga disa miq.
Sic mban të strehuara histori 100 vjecare,
do të mbajë dhe historinë për zogun e fatit që më vizitoi mua për cudi,
më erdhi kaq pranë fytyrës
tek rija në shkallët e zjarrit, duke soditur nuancat e muzgut.
Të nesërmen, shtëpia e theu heshtjen,
lajmetari kish sjellë me vehte një reze drite që s'i përfilli grilat.
Mora fuqi për të mos e hequr këmbën zvarrë nga dhimbjet e arthritit kronik.
Zhurmuan përqark bletë, flutura, pilivesa, grera që kishin bërë fole nën kulmin e catisë
Lakuriqët e natës erdhën herët pa zbardhur mirë drita,
si hajduti duke fshirë gjurmët.
Shtëpia e kish thyer heshtjen e mosbesimit,
që kur më vizitoi mbreti i zogjve Haminbird.
nga Kujtimet Bëjnë Sikur Flenë
Julia Gjika
Listen to the original read by the poet:
Julia Gjika is my mother. As a child growing up in Albania, one of my favorite pastimes was to play in the park with her. Other times, she would take me along to visit a poet friend of hers. They would spread out numerous typed pages on the floor and couches, then talk and talk for hours. Those times, I was both fascinated and bored and couldn’t wait to go back outside. Then, in 1996, my family and I immigrated to the U.S. I hardly saw my mother or her writing. I entered college classes. She was a new immigrant working two, sometimes three, physically demanding jobs and taking ESL classes in the evening along with my father. When I ask her now, how she found time to write during those years, she says she often wrote late at night.
I have translated my mother’s poems off and on for many years, but it wasn’t until this past year, when I finished putting together a substantial selection of them, that I saw her work under a different light. I have always loved reading Li-Young Lee, Eduardo C. Corral, Ocean Vuong. They’ve written some of my favorite accounts of one’s parents’ immigrant experience. But now my mother’s poems were telling me first-hand what that experience was. An immigrant lives between here and there, between what is and what once was. Julia Gjika’s poetry is characterized by intensely moving and deft writing of that experience.
What is also unique about her voice is that she doesn’t shy away from writing about the cost of displacement, depression, isolation—what become an immigrant’s first dwelling places. When she writes about home, she describes it as something both palpable and elusive, a place you both belong to and may not recognize at times. “The House Among the Pines” was inspired by a 19th-century mansion we all had the fortune to live in for many years before my parents retired. We lived on the top floor and were the custodians of the rest of the building—the many offices and classrooms of Atlantic Union College’s English Department. Back in Albania, for twenty years, Julia Gjika refused to write poems dictated by the government in order to secure publication. In many ways, it was the house among the pines that gave poetry back to my mother.
I have translated my mother’s poems off and on for many years, but it wasn’t until this past year, when I finished putting together a substantial selection of them, that I saw her work under a different light. I have always loved reading Li-Young Lee, Eduardo C. Corral, Ocean Vuong. They’ve written some of my favorite accounts of one’s parents’ immigrant experience. But now my mother’s poems were telling me first-hand what that experience was. An immigrant lives between here and there, between what is and what once was. Julia Gjika’s poetry is characterized by intensely moving and deft writing of that experience.
What is also unique about her voice is that she doesn’t shy away from writing about the cost of displacement, depression, isolation—what become an immigrant’s first dwelling places. When she writes about home, she describes it as something both palpable and elusive, a place you both belong to and may not recognize at times. “The House Among the Pines” was inspired by a 19th-century mansion we all had the fortune to live in for many years before my parents retired. We lived on the top floor and were the custodians of the rest of the building—the many offices and classrooms of Atlantic Union College’s English Department. Back in Albania, for twenty years, Julia Gjika refused to write poems dictated by the government in order to secure publication. In many ways, it was the house among the pines that gave poetry back to my mother.
Julia Gjika is an Albanian poet and essayist who has been living and writing in the United States since 1996. She belongs to the first generation of Albanian women poets, having published her first book Ditëlindje (Birthday) in 1971, followed by Ku Gjej Poezinë (Where I Find Poetry) in 1978. Gjika’s work has been translated into Romanian, Polish, as well as English in Two Lines Online, Gobshite Quarterly, 236 Magazine, Taos Journal of International Poetry and Art, and elsewhere. Her first English collection, Memories Pretend to Sleep, is forthcoming by Laertes Books in April 2020 and draws from her Albanian collections Muzg, 2007 (Dusk) and Ëndrra e Kthimit, 2010 (The Dream of Returning).
Ani Gjika is an Albanian-born writer, translator and author of Bread on Running Waters (Fenway Press, 2013), a 2011 Anthony Hecht Poetry Prize finalist. Her translation of Luljeta Lleshanaku’s Negative Space (Bloodaxe Books, 2018) won an English PEN Award and was shortlisted for the International Griffin Poetry Prize.
